Geschiedenis spoorwegen in en om Roosendaal

Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.

Per tram van Rijsbergen naar Hoogstraten (EBN-NMVB)

Dit verslag is bedoeld om in woord en beeld enig inzicht te geven, hoe en waar de tram van de 'Exploitatie van Buurtspoorwegen in Nederland' (EBN) met als exploitant de 'Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen in Belgie' (NMVB) reed, in het bijzonder van Rijsbergen over Meersel-Dreef, Meerle, Minderhout naar Hoogstraten.

01. Op de topografische kaart uit 1990 is in geel het traject van de EBN ingetekend. Tussen de kom van Rijsbergen en de buurtschap Breedschot lag de tramweg langs de openbare weg. Vanaf Breedschot had de tram een eigen tracé tot een flink eind voorbij de toenmalige buurtschap Meersel-Dreef, om vervolgens naar Meerle te buigen.

02. Op de topografische kaart uit 1910 zijn in wit de trajectgedeelten van de ZNSM (Breda - Wernhout (grens) en de EBN getekend. Ook toen al was het gebied grotendeels in cultuur gebracht. Voorbij Breedschot werd grond aangekocht voor de aanleg van een tramweg in de richting van Meersel-Dreef. Alleen voorbij de 'Hazeldonksche Beek' lag er nog volop heide, zodat dit goedkoop en snel kon worden verworven.

03. Na de opbraak van de tramweg kort na 1937 werd het tracé op Nederlandse grondgebied vanaf de buurtschap Breedschot als landbouwweg, fiets- of voetpad gebruikt, totdat een groot deel ruim vijftig jaar later door het aanbrengen van asfalt werd opgekrikt tot een toeristisch fietspad.

04. Komend vanuit Rijsbergen in de buurtschap Breedschot zie je al van verre een veldkapelletje staan. Juist daar reed de tram in vroeger dagen vanaf de openbare weg naar het eigen tracé, midden tussen de velden.

05. Komend vanuit Rijsbergen in de buurtschap Breedschot zie je al van verre een veldkapelletje staan. Juist daar reed de tram in vroeger dagen vanaf de openbare weg naar het eigen tracé, midden tussen de velden.

06. Na het opheffen van de tram bleef het tracé vanaf Breedschot tot de Mark voorbij het station Meersel liggen als veldpad. Pas vele tientallen jaren werd dit een fietspad. Het begin van het fietspad ligt bij een al langer bestaande veldkapel op Breedschot, waar in latere jaren in de buurt nog een ijzeren 'wiel' van een goederenwagen werd gevonden. Mooi is hier te zien hoe vroeger de tram met een flauwe boog de openbare weg verliet of er naar toe reed. Foto van 21 augustus 2021.

07. Het 'wiel' is overigens niet compleet, want de ijzeren wielband was al lang niet niet meer aanwezig. Kennelijk is de tijdens een rit kapot gesprongen en in stukken uit elkaar geslagen. De maker van het karkas is de 'Société Griffen Merxem lez Anvers'. Foto van 21 augustus 2021.

08. Terugkijkend vanaf een paar honderd meter verderop is anno 2021 de buurtschap Breedschot in de verte niet meer te zien door het vele geboomte. Foto van 21 augustus 2021.

09. Twintig jaar eerder was de buurtschap nog wel van verre te herkennen, zelfs ook de Sint Bavokerk in Rijsbergen. Overigens is het fietspad in de loop van de jaren ook verbreed, zoals is te zien op bovenstaande foto van 19 juli 1998 en alle andere foto's van 21 augustus 2021. Goed is ook de geleidelijk verlopende boog in een voormalig tramwegtraject te herkennen.

10. De boog in de fietspad (linksboven), ofwel het vroegere tramwegtraject is ook goed te zien op een foto vanuit de lucht.

11. De vroegere tramweg lag eerst pal oostwaarts, maar al gauw draaide deze in zuid-oostelijke richting tot voorbij de landsgrens. Foto van 21 augustus 2021. Overigens laat deze foto nogmaals de al eerder genoemde geleidelijk verlopende boog in het vroegere tramwegtraject zien.

12. Verderop zijn tot aan de landsgrens nog slechts flauwe bogen in het traject te vinden. Foto van 21 augustus 2021.

13. en 14. Slechts hier en daar afgewisseld met nog wat bossen en struikgewas komt vrij gauw de buurtschap Hazeldonk in beeld. Het kapelletje, toegewijd aan O.L.V. van de Zeven Smarten, staat in de driehoek tussen de Hazeldonksestraat en het voormalig tracé van de tramweg Rijsbergen – Meersel-Dreef. Het gebouwtje is op 15 september 1942 ingewijd ter bescherming tegen oorlogsgevaar en in 1974 gerestaureerd. Foto's van 21 augustus 2021.

15 en 16. Een mooi strijklicht verlicht in de avonduren de bomen rond het kapelletje. De inzet geeft een beter beeld van de kapel. Foto's van 21 augustus 2021 en 9 oktober 2023.

17. In aansluiting op de vorige foto vanuit de lucht laat deze plaat het gedeelte van het fietspad annex tramwegtracé zien tot aan het eindpunt, kort voor de Hoge-Snelheids-Lijn tussen Amsterdam en Antwerpen. Voordat de aanleg van deze spoorwegverbinding (kort na 2000) begon, kon je gewoon doorfietsen naar Meersel-Dreef, maar nu eindigt het oude tracé van de buurtspoorweg in bosgebied.

18. Niet zover meer verwijderd van de Hazeldonksche Beek houdt het vroegere tracé van de tramweg Rijsbergen – Meersel-Dreef op. Achter de bomen ligt nu het spoorwegtraject voor de Hoge-Snelheids-Trein (HST) en de Autoweg A 16 / E19, met het industrieterrein Hazeldonk. Foto van 21 augustus 2021.

19. Nogmaals het hele traject van het fietspad annex tramwegtracé in beeld tot voorbij het huidige eindpunt, met zicht op het stuk voorbij de Hoge-Snelheids-Lijn tussen Amsterdam en Antwerpen.

20. Nogmaals het hele traject van het fietspad annex tramwegtracé in beeld, maar nu voorbij Autoweg A 16 / E19, met het industrie-terrein Hazeldonk aan de oostzijde van de Hoge-Snelheids-Lijn.

21. Op de topografische kaart uit 1990 was er nog geen sprake van een spoorwegtraject voor de Hoge Snelheids Trein (HST) en een flink bredere Autoweg A 16 / E19 met een veel groter industrieterrein Hazeldonk. Op de kaart is in geel het traject van de voormalige buurtspoorweg ingetekend.

22. Op de topografische kaart uit 1910 is goed te zien, dat de hele streek rond Meersel-Dreef en Meerle nagenoeg ongerepte natuur was. Slechts hier en daar een boerderijtje, een arbeidershuisje, een molen of een klooster als markante punten. Meerseldreef werd al gauw een druk bezocht bedevaartsoord, zodat de tram ook meer reizigers kreeg. Vanuit Nederland kwam de tram met een fraaie boog uit op de weg tussen het Nederlandse Strijbeek en het Belgische Meerle en Hoogstraten.

23. Of er veel gesmokkeld is tussen Rijsbergen en Meersel-Dreef is onbekend. Zou trouwens een douanebeambte op dit traject een oud vrouwtje ooit hebben gevraagd: 'Nog iets aan te geven, moedertje?'

24. Gezicht vanuit het oosten op het stationsgebouw met 'tolkantoor' van de EBN (met exploitatie door de NMVB) en locomotieven-loods annex waterreservoirgebouw te Meersel (of Meersel-Dreef). Ansichtkaart uit circa 1905.

25. Op het hoofdspoor staat een goederentram uit Rijsbergen in het station Meersel (of Meersel-Dreef) al te wachten op het vertrek naar Meerle, Minderhout en Hoogstraten. Maar eerst moet de tegenligger uit Hoogstraten binnenkomen. Zodra dat is gebeurd, kan het vertrek plaatsvinden. Links staat een goederenwagen (met een remmerszitje) te wachten op lading of lossing. Het personeel van het station en de tram slaat de fotograaf gade. Foto van ansichtkaart uit circa 1910.

26. Gezicht vanuit het westen op het stationsgebouw met tolkantoor van de EBN (met exploitatie door de NMVB) te Meersel. Links staan een huis met café en een wachtpostje (voor de bewaker van de overweg tijdens het passeren van een tram of bij een rangeer-beweging. Een tram uit Rijsbergen wacht op de kruising met de aankomende tram uit Hoogstraten, die in de verte zojuist de brug over de Mark is gepasseerd en weldra het emplacement zal oprijden. Ansichtkaart uit circa 1915.

27. Gezicht op de woning met café naast de overweg en de wachtpost (voor de bewaker van de overweg tijdens het passeren van een tram of een rangeerbeweging) te Meersel. Een locomotief (met tram) wacht op het vertrek na de kruising met een aankomende tegenligger. Vanuit de wachtpost wordt de situatie in de gaten gehouden. Ansichtkaart uit circa 1910.

28. Kennelijk is het hoogzomer te Meersel, want bij de woning met café staan de voordeur en twee ramen open. Er zijn geen trams in aantocht. Wel staat een lage bakwagen bij de overweg gereed voor lossing. Ansichtkaart uit circa 1910.

29. Op het hoofdspoor te Meersel staat een goederentram al gereed voor vertrek naar Meerle, Minderhout en Hoogstraten. Maar eerst is het nog wachten op de tegenligger uit Hoogstraten. Zodra die is aangekomen, kan het vertrek plaatsvinden. Ansichtkaart uit circa 1910.

30. In het glas van de deur van het café stond vroeger 'In de Wachtzaal, Afspanning, Logement'. Aan de muur hing een houten bord met daarop de woorden 'Buurtspoorweg' en 'Wachtzaal'. De eigenaar was L. van Hoof-Roelans uit Hoogstraten. Links staat een tram uit Hoogstraten naar Rijsbergen te wachten. Deze bestaat uit een locomotief, vier lage bakwagens, één hoge bakwagen met een remmerszitje, een post-bagagewagen en twee reizigersrijtuigen. Meestal bleven de reizigersrijtuigen achter in Meersel. Alleen de goederenwagens werden naar Rijsbergen gebracht en daar overgegeven aan de ZNSM. Na de terugkomst keerde de locomotief vanaf Meersel met de rijtuigen en 'nieuwe' reizigers terug naar Hoogstraten. Foto van ansichtkaart uit circa 1910.

31. Voor een wat langere goederentram was het noodzakelijk om één of meer wagens met handrem in de trein op te nemen. Zodra de machinist een bepaald fluitsignaal liet horen, moest de remmer/rangeerder de rem aandraaien, zodat de tram sneller tot stilstand kon komen. Vanuit de streek rond Meerseldreef ging er nog al wat fruit per tram naar de Tuinbouwveiling in Breda.

De foto dateert uit augustus 1940 en is gemaakt tussen Meersel-Dreef en Hoogstraten. In 1942 werd dit baanvak door de Duitsers opgebroken om de rails voor hun oorlogsindustrie te gebruiken. Het EBN-traject op Nederlands grondgebied was echter al in 1937 verdwenen.

32. Een geliefde bestemming voor de vele reizigers was het bedevaartsoord van de paters Capucijnen in Meersel-Dreef , dat kort bij het station lag en destijds al een druk bezoek kende.

33. en 34. Tweemaal de voorgevel van het kloostercomplex van de paters Capucijnen te Meersel-Dreef. De foto's zijn gemaakt op 9 oktober 2023. Tot op de dag van vandaag is het bedevaartsoord van de paters Capucijnen een geliefde bestemming. Alleen komen de vele bezoekers al meer dan 80 jaar met de fiets of de auto.

35. Nog steeds herinnert het vroegere stationsgebouw van Meersel(-Dreef) aan de drukkere tijden van weleer. Het tracé van de vroegere buurtspoorweg op Belgische grondgebied tussen de autoweg A 16 / E19 en het stationsgebouw van Meersel(-Dreef) is in gebruik voor het plaatselijk wegverkeer. De gebouwen hebben een woonbestemming gekregen. Uiteraard spreekt de naam van de straat voor zich.

36. Gezicht vanuit het oosten op het voormalige stationsgebouw met 'tolkantoor' en de locomotievenloods annex waterreservoir-gebouw (het hoge achterste deel) te Meersel. Na de opbraak van de bovenbouw (rails en dwarsliggers) in 1942 werd op dit tracé-gedeelte een weg aangelegd. De foto is gemaakt op 9 juli 1987.

37. Gezicht vanuit het oosten op de voomalige locomotievenloods annex waterreservoirgebouw (het hoge achterste deel) te Meersel. De foto is gemaakt op 9 juli 1987. Inmiddels heeft dit gebouwencomplex al jaren geleden plaats gemaakt voor nieuwe woningen.

38. Gezicht vanuit het westen op het voormalige stationsgebouw met het Belgische 'tolkantoor' van de EBN (met exploitatie door de NMVB) te Meersel. De foto is gemaakt op 16 oktober 1987. Het Nederlandse 'tolkantoor' was destijds gevestigd in het zogenaamde 'Het Hooghuis' in de buurtschap Hazeldonk.

39. Op de topografische kaart uit 1985 (op schaal 1: 50.000) is de bebouwing bij het kruispunt van de buurtspoor- of tramweg met de lokale weg tussen het dorpsdeel 'Meersel' (linksonder) en het dorpsdeel 'Dreef' (boven) te zien. Daarbij staat het kloostercomplex, tevens bedevaartsoord, van de paters Capucijnen en het station van de buurtspoorweg tussen Rijsbergen (linksboven, buiten beeld) en Hoogstraten (rechtsonder, buiten beeld). Alles uit vroeger tijden staat er nog: het stationsgebouw met 'tolkantoor' en de locomotievenloods annex waterreservoirgebouw, zie op voorgaande ansichtkaarten en volgende beelden. Ook de 'spoorwegbrug' over de Mark ligt er nog.

40. Op de topografische kaart uit 1990 (op schaal 1: 25.000) is de bebouwing bij het kruispunt van de tramweg met de lokale weg tussen het dorp 'Meersel' (onder, buiten beeld) en het dorp 'Dreef' (boven, buiten beeld) nog wat beter te onderscheiden. Alles uit vroeger tijden staat er nog, zoals het stationsgebouw met 'tolkantoor', de locomotievenloods annex waterreservoirgebouw en zelfs ook de woning met café naast de overweg, zie op voorgaande ansichtkaarten en volgende beelden. Ook de vroegere 'spoorwegbrug' over de Mark ligt er nog. Het processiepark van de paters Capucijnen komt goed tot uiting. Waar kon je destijds elders nog met de tram op bedevaart gaan?

41. Juist links buiten beeld staat het vroegere stationsgebouw te Meersel. Linksboven ligt de woning met café naast de overweg en rechts de rivier 'De Mark' met de vroegere 'spoorwegbrug'. Foto uit 2023.

42. De stalen brug over de Mark te Meersel in de voormalige buurtspoorweg is nog steeds aanwezig, zij het nu als toegang tot een landgoed. Foto Johan van Gurp, 29 augustus 1985.

43. De stalen brug over de Mark te Meersel in de voormalige buurtspoorweg is nog steeds aanwezig, zij het nu als toegang tot een landgoed. Foto Marius Broos, 19 juli 1998.

44. De stalen brug over de Mark te Meersel in de voormalige buurtspoorweg is nog steeds aanwezig, zij het nu als toegang tot een landgoed. Foto Marius Broos, 9 oktober 2023.

45. Het vroegere café met boven de deur de woorden 'In de Wachtzaal', 'Afspanning' en 'Logement' is nog steeds aanwezig, zij het met een afgeplat dak. Maar wel zijn de afgeschuinde hoeken aan de voorzijde in stand gebleven. Het zijn nu vooral fietsers die er in het weekend even 'aanleggen'. Links staat het vroegere stationsgebouw. De fotograaf staat op het vroegere buurtspoorwegtracé, 2023. Omdat het café eigenlijk in het dorpsdeel 'Dreef' ligt, is de benaming zeer terecht gekozen.

46. Het vroegere café met boven de deur de woorden 'In de Wachtzaal', 'Afspanning' en 'Logement' is nog steeds aanwezig, zij het met een afgeplat dak. Maar wel zijn de afgeschuinde hoeken aan de voorzijde in stand gebleven. Het zijn nu vooral fietsers die er in het weekend even 'aanleggen'. Links staat het vroegere stationsgebouw. De fotograaf staat op 9 oktober 2023 aan de noordzijde van de vroegere overweg. Omdat het café eigenlijk in het dorpsdeel 'Dreef' ligt, is de benaming zeer terecht gekozen.

47. Nogmaals het vroegere café te 'Dreef' met boven de deur de woorden 'In de Wachtzaal', 'Afspanning' en 'Logement', 2023.

48. Gezicht vanuit het oosten op het voormalige stationsgebouw met tolkantoor te 'Meersel'. De fotograaf staat op het vroegere buurtspoorwegtracé. De locomotievenloods en het waterreservoirgebouw zijn inmiddels al heel wat jaren geleden afgebroken. Foto uit 2023.

49. Gezicht vanuit het oosten op het voormalige stationsgebouw met tolkantoor te 'Meersel'. De fotograaf staat op het vroegere buurtspoorwegtracé. De locomotievenloods en het waterreservoirgebouw zijn inmiddels al heel wat jaren geleden afgebroken. Foto uit 2023.

50. Het tracé van de buurtspoorweg vanuit Rijsbergen over Meersel (midden boven) sluit een flink eind ten oosten van de brug over de Mark met een ruime boog aan op de straatweg vanaf de Nederlandse grens (Strijbeek, rechtsboven, juist buiten beeld) via Meerle en Minderhout naar Hoogstraten. Kaart uit circa 1910.

De tram volgde deze straatweg aan de westzijde tussen Strijbeek en Hoogstraten in zuidelijke richting langs Meerle (Dorpsstraat) en Minderhout naar Hoogstraten. De afstand tussen Meersel en Meerle bedroeg circa 5 kilometer en die tussen Meerle en Minderhout circa 8 kilometer. Vervolgens was het nog een kleine twee kilometer tot Hoogstraten (Noord), waar in latere jaren ook een stelplaats lag voor de inzet van de stoomlocomotieven met het dagelijks onderhoud en eventuele reparaties.

51. Kennelijk was de 'tramstatie' in Meerle al vanaf de eerste jaren, dus rond 1900, in het pand links gevestigd. De fotograaf kijkt in noordelijke richting. Een (korte) stoomtram is in aantocht.

52. De 'tramstatie' in Meerle was al vanaf de eerste jaren in het pand links gevestigd. Een stoomtram is zojuist gestopt. Een paar reizigers zijn juist uitgestapt en worden gadegeslagen door enkele inwoners. De fotograaf kijkt in noordelijke richting. Ansichtkaart uit circa 1915.

53. Iets links van het midden ligt de 'tramstatie' (naast het geboomte). De fotograaf kijkt in noordelijke richting. Het huis met de drie dakkapellen (rechts) staat op de volgende ansichtkaart ook rechts in beeld. Ansichtkaart uit circa 1910.

54. Tegenover het huis met de drie dakkapellen (rechts) ligt de 'tramstatie'. De fotograaf kijkt in noordelijke richting. Ansichtkaart uit circa 1910.

55. In Meerle was in het café 'In de Kroon' (links in beeld) van J. de Bie-Goris de 'wachtzaal' (of 'tramstatie') van de NMVB gevestigd. Hier werd men tijdig gewaarschuwd voor de komst van een tram. De fotograaf kijkt in zuidelijke richting. Ansichtkaart uit circa 1910.

56. In de laatste jaren van de tram, zo rond 1935, werden op niet drukke dagen 'auto-rails' (twee-assige motorrijtuigen, in beeld is de AR 118) ingezet. Aldus was de exploitatie een stuk goedkoper dan met stoomtractie in de stille uren. Nog steeds was toen in Meerle de 'wachtzaal' (of 'tramstatie') van de NMVB gevestigd in het café 'In de Kroon' van J. de Bie-Goris, dat inmiddels een flinke beurt en uitbreiding van de zolderverdieping had gekregen. Rechts begint de weg via Ulicoten (NL) naar Baarle-Hertog. De fotograaf kijkt in noordelijke richting. Ansichtkaart uit circa 1935.

57. Nog goedkoper werd het in de jaren dertig om auto(mobiele omni)bussen of autobussen in te zetten. Ook toen was in Meerle de 'wachtzaal' (of 'tramstatie') van de NMVB nog altijd in het café 'In de Kroon' van J. de Bie-Goris gevestigd. Vanuit het standpunt van de fotograaf gezien, ligt dit etablissement juist bij de plek waar een 'automobiel' juist met de neus op de weg staat. De fotograaf kijkt in zuidelijke richting. Ansichtkaart uit circa 1925.

58. Eenmaal Meerle uit, kwam na circa acht kilometer het dorp Minderhout in beeld. Ter hoogte van de kerk lag een wisselplaats met ook nog een zijspoor. De fotograaf kijkt in noordelijke richting.

59. Eenmaal Minderhout voorbij was het slechts anderhalve kilometer, voordat je op de 'Noordstatie' van Hoogstraten aankwam. Het 'Statieplein' werd gedomineerd door het markante pand van 'Hotel Hofkens'. De fotograaf kijkt in noordelijke richting. Rechts ligt de weg uit Meerle en Minderhout en rijst de kerktoren van Minderhout op.

60. Links staat een tram voor vertrek gereed naar Oostmalle (in zuidelijke richting). Een tram uit Rijsbergen, Meerle en Minderhout kwam langs de weg uiterst rechts Hoogstraten binnen. Zie ook onderstaande emplacementstekening. Ansichtkaart uit circa 1905.

61. Oorspronkelijk was het 'Hotel Hofkens' nog klein van uitvoering. Kennelijk gingen de zaken met het tramwegemplacement in de buurt zodanig goed, dat er een royale bovenverdieping met zolder kon worden gebouwd als logiesgelegenheid voor reizigers. Links staat een pandje, dat later ook als horecagelegenheid dienst ging doen. Rechts voorbij het 'Hotel Hofkens' kwam in 1907 een apart stationsgebouw tot stand, zoals op een onderstaande tekening (in twee delen) en op andere beelden is te zien. (Het pand juist links van het 'Hotel Hofkens' in beeld staat er overigens nog steeds, zie verderop in dit beeldverhaal.)

62. Inmiddels staat op deze kaart links het café 'In Transvaal'. Rechts voorbij het 'Hotel Hofkens' zou in 1907 een stationsgebouw tot stand komen, zoals op een onderstaande tekening (in twee delen) en op andere beelden is te zien.

Links staat het etablissement 'In Transvaal' en op de kop van de bebouwing naast de tram het 'Hotel Hofkens'. Zojuist is een tram uit Oostmalle aangekomen. De locomotief is al afgekoppeld en naar de remise verderop gereden. Ansichtkaart uit circa 1905.

63. Links staat op deze kaart links het café 'In Transvaal'. Rechts voorbij het 'Hotel Hofkens' kwam in 1907 een stationsgebouw tot stand komen, zoals hieronder op een tekening (in twee delen) en op andere beelden is te zien. (Het pand juist links van het 'Hotel Hofkens' in beeld staat er overigens nog steeds, zie verderop in dit beeldverhaal.)

64. Rechts voorbij het 'Hotel Hofkens' kwam in 1907 een stationsgebouw tot stand, zoals op de onderstaande tekening (twee delen) en op andere beelden is te zien. Het 'Hotel Hofkens' was tientallen jaren lang op- en afstapplaats voor reizigers. De aanduiding 'In de wachtzaal' is meermalen op de gevels vermeld. Op de zijgevel staat in hoofdletters: 'IN DE WACHTZAAL - LOGEMENT & AFSPANNING - KOOPMAN IN VEE EN SLACHTER - CORN. HOFKENS. Uiterst rechts staat het stationsgebouw.

65. Het stationsgebouw was gebouwd in 1907 en stond voorbij het rijtje woningen achter het 'Hotel Hofkens' (zie tekening). Erachter lag het emplacement met het tractiedepot voor de locomotieven en laad- en lossporen voor het goederenvervoer.

66. Het tramwegemplacement (in twee elkaar overlappende delen) te Hoogstraten, 1919. Tekening uit het tijdschrift 'Rail-Revue', maart 1987. Duidelijk is in de bovenste tekening het taps toelopende pamd van 'Hotel Hofkens' te zien.

67. Een foto van meer dan een eeuw later toont overduidelijk aan dat de situatie ter plaatse nog niet zo heel veel is gewijzigd. Het vroegere cafeetje op de hoek met de raadselachtige naam 'In Transvaal' kan nog steeds worden heropend in hetzelfde gebouwtje. Op de achtergrond staat het vroegere 'Hotel Hofkens'. Heden ten dage is hierin nog steeds een horecagelegenheid gevestigd, alleen tijdens het maken van de foto was dit vanwege werkzaamheden tijdelijk gesloten. Nu heet dit hier het 'Van Aertselaerplein'.

68. Het vroegere 'Hotel Hofkens'. Heden ten dage is hierin nog steeds een horecagelegenheid gevestigd, alleen tijdens het maken van de foto was dit tijdelijk gesloten. Van het vroegere stationsgebouw met woning voor de stationschef (verderop naar rechts) is echter niets meer aanwezig.

69. Het vroegere 'Hotel Hofkens'. Heden ten dage is hierin nog steeds een horecagelegenheid gevestigd, alleen tijdens het maken van de foto was dit tijdelijk gesloten.

70. Een naar Oostmalle vertrekkende tram vertrekt met veel gesis, rook en stoom. Rechts van het 'Hotel Hofkens' is vaag een klein gedeelte van het in 1907 tot stand gekomen stationsgebouw te zien. Ansichtkaart uit circa 1910.

71. Een stil moment bij het buurtspoorwegstation in Hoogstraten. Het stationsgebouw uit 1907 stond achteraan het rijtje woningen achter het 'Hotel Hofkens' rechts (zie tekening). Links werd later een fraaie villa gebouwd. Erachter lag het emplacement met het tractiedepot voor de locomotieven en laad- en lossporen voor het goederenvervoer. Ansichtkaart uit circa 1910. (Het pand juist links van het 'Hotel Hofkens' in beeld staat er overigens nog steeds, zie verderop in dit beeldverhaal.)

72. In de loop der jaren zijn er heel wat ansichtkaarten gemaakt bij het tramstation in Hoogstraten. Het was immers voor het stadje, dat geen aansluiting had gekregen op het landelijke spoorwegnet, het enige contact met de buitenwereld. Bij de 'statie' van de buurttram kwamen en gingen mensen. Vaak lieten rijke mensen zich nog door een plaatselijke stalhouder met een rijtuig naar of van hun bestemming brengen of ophalen. Links staat het cafeetje 'In Transvaal'. Ansichtkaart uit circa 1905. (Het pand juist links van het 'Hotel Hofkens' in beeld staat er overigens nog steeds, zie verderop in dit beeldverhaal.)

73. Het vroegere 'Hotel Hofkens' aan het Van Aertselaerplein bij mooi weer en in dienst als horecagelegenheid. Foto uit Google Earth.

74. Het pand Minderhoutsestraat 19 (juist links van het vroegere 'Hotel Hofkens', althans op ansichtkaarten in dit beeldverhaal.)

75. Lopend naar het centrum kom je in Hoogstraten andere mooie panden tegen, zoals 'De Balsemboom' uit 1903 aan de Vrijheid 58.

76. Een schuin hier tegenover de kerk van het Begijnhof uit de achttiende eeuw met vele huisjes erachter en eromheen.

77. Midden in het centrum van Hoogstraten staat de Sint Katharinakerk met een toren van 105 meter hoog, circa 10 meter meer dan die van de Grote Kerk in Breda. De kerk werd gebouwd in de jaren 1525-1546 door Rombout Keldermans met medewerking van Hendrik Lambrechts en Antoon Keldermans. Op 23 oktober 1944 werd echter de toren door de terugtrekkende Duitse militairen opgeblazen en viel deze midden in het schip, waardoor van het schip weinig meer overeind bleef. Vervolgens werd op 29 maart 1945 de kerk een tweede maal getroffen door een V1-bom, waardoor het hoogkoor werd beschadigd. De toren en de kerk werden na de oorlog volgens het originele plan heropgebouwd, alleen koos men toen voor een betonnen dakgebint. Op 1 juni 1958 was de laatste fase van de werken voltooid. Later zijn er nog aanvullende restauraties uitgevoerd, zodat het gebouw nog steeds als nieuw lijkt. (Op de achtergrond rijst nog de kerk van het Begijnhof op.)

78. Een fraai beeld uit Google Earth vanuit het zuiden op de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. Midden boven ligt de Gelmelstraat (naar het oosten), waar vroeger de tram naar Wortel reed, komend vanaf de 'Noordstatie' van Hoogstraten.

79. en 80. Gezicht vanaf het noorden op de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. Van rechts naar links ligt het tracé van de tram naar Wortel reed, komend vanaf de 'Noordstatie' van Hoogstraten. Links naast de kerk staat het nog altijd bestaande gemeentehuis.

81. Even ten zuiden van de Sint Katharinakerk in Hoogstraten (juist rechts buiten beeld) lag een wisselplaats. De ansichtkaarten uit vroegere jaren laten zien dat de sporensituatie op de Markt niet altijd hetzelfde was, terwijl het standpunt van de fotograaf moeilijk is aan te duiden.

82. Even ten zuiden van de Sint Katharinakerk in Hoogstraten (juist rechts buiten beeld) staat aan de westzijde van de Markt de nog altijd bestaande 'kazerne' van de 'Rijkswacht', vroeger 'Nationale Gendarmerie'. (Alleen het bovenste gedeelte van het middendeel met in- en uitgang is niet meer aanwezig.) Op het tramspoor links is vaag een goederenwagen te zien.

83. en 84. Gezicht vanaf het noorden op de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. De ansichtkaarten uit vroegere jaren laten zien dat de sporensituatie op de Markt niet altijd hetzelfde was. Soms lijkt het ook dat er tijdelijk een zijspoor werd aangelegd voor de aanvoer van bouwmaterialen voor een (groot) pand, zoals het 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.

85. en 86. Gezicht vanaf het noorden op de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. De beelden uit vroegere jaren laten zien dat de sporensituatie op de Markt niet altijd hetzelfde was. Soms lijkt het ook dat er tijdelijk een zijspoor werd aangelegd voor de aanvoer van bouwmaterialen voor een (groot) pand, zoals het 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.

87. Gezicht vanaf het noorden op 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. De beelden uit vroegere jaren laten zien dat de sporensituatie op de Markt niet altijd hetzelfde was. Soms lijkt het ook dat er tijdelijk een zijspoor werd aangelegd voor de aanvoer van bouwmaterialen voor een (groot) pand, zoals het 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.

88. Gezicht vanaf het noorden op 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. De beelden uit vroegere jaren laten zien dat de sporensituatie op de Markt niet altijd hetzelfde was. Soms lijkt het ook dat er tijdelijk een zijspoor werd aangelegd voor de aanvoer van bouwmaterialen voor een (groot) pand, zoals het 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.

89. Gezicht vanaf het noorden op 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. De beelden uit vroegere jaren laten zien dat de sporensituatie op de Markt niet altijd hetzelfde was. Soms lijkt het ook dat er tijdelijk een zijspoor werd aangelegd voor de aanvoer van bouwmaterialen voor een (groot) pand, zoals het 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.

90. Gezicht vanaf het noorden op 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.de Sint Katharinakerk in Hoogstraten. De beelden uit vroegere jaren laten zien dat de sporensituatie op de Markt niet altijd hetzelfde was. Soms lijkt het ook dat er tijdelijk een zijspoor werd aangelegd voor de aanvoer van bouwmaterialen voor een (groot) pand, zoals het 'Klein Seminarie' van het bisdom Hoogstraten.

91. Eenmaal het centrum van Hoogstraten voorbij lag er slechts nog enkel spoor in zuidelijke richting.